Infobox

De verkiezingen komen eraan! Eind 2023 vroegen we naar jullie kijk op de politieke partijen en welke thema’s jullie het belangrijkste vinden, and you delivered. 79 jongeren deelden frank en vrij hun mening en bezorgdheden over de toekomst van hun LGBTQIA+ rechten. Ze liggen wakker van verrechtsing, nood aan intersectionaliteit in beleid, klimaatverandering en transzorg. Klinkt dit jou ook niet onbekend? In de komende artikelen willen we jullie op een toegankelijke manier informeren over de standpunten van de partijen in deze thema's op basis van hun partijprogramma’s, zodat je op 9 juni geïnformeerd je stem kan uitbrengen, want jouw stem telt!

60% van de bereikte LGTBQIA+ jongeren zal op 9 juni 2024 voor de eerste keer gaan stemmen, best wel spannend! Door de recent genomen beslissing over de opkomstplicht bij de Europese verkiezingen voor 16- en 17-jarigen, zal dit aantal zelfs nog stijgen. Wij zullen ons in onze informatiemissie concentreren op (de standpunten van) de 7 mainstream Vlaamse partijen en hun beleid, op zowel Vlaams als federaal niveau (PVDA, Vooruit, Groen, CD&V, Open VLD, N-VA en Vlaams Belang).

Meer dan de helft van de LGBTQIA+ jongeren geven in de bevraging aan dat ze zich wel al wel wat geïnformeerd hebben, maar ook dat het moeilijk is om begrijpelijke informatie te vinden. Ben jij nog mee? Zo vertrouwde iemand ons toe: “Jullie onderzoek gaat me zeker helpen om iets van orde te vinden in de berg van informatie!”

De ‘goesting’ om te gaan stemmen is best verdeeld: slechts de helft is enigszins gemotiveerd om naar het stemhokje te trekken. Side note: je hebt geen stemplicht, wel opkomstplicht! Zo gaf iemand aan dat die enkel gaat stemmen door deze opkomstplicht, want door hun studies heeft die weinig tijd om zich met “politieke beslissingen bezig te houden”.

Ook de inhoudelijke redenen om te gaan stemmen zijn gespreid over een breed spectrum - zo’n buzzword, we know, maar het is echt zo: één op tien gaf aan dat ze dit zien als hun democratische plicht, of een manier om hun steentje bij te dragen aan de democratie: “Ik denk dat het als kiezer belangrijk is om mijn idealen vertegenwoordigd te zien. Stemmen voelt voor mij als een soort morele plicht.”

Stemmen reflecteert bij velen hun ideologische waarden: zo stelt iemand dat die “de wandaden van het kapitalisme” wil verminderen. Een ander wil “de islamisering van ons land stoppen”. 1 op 5 hoopt met hun stem een ander en beter beleid af te dwingen om zo “een betere wereld [te] maken voor iedereen”. Opvallend is dat de helft van de deelnemers die waarde hecht aan LGBTQIA+ rechten, ook belang hecht aan andere thema's, zoals: mentale gezondheid, racisme, klimaat en duurzaamheid,  dierenrechten, soepelere abortuswetgeving, bestrijden van sociale ongelijkheid en mensenrechten in bredere zin:

“De bescherming van LGBTQ rechten, betere transzorg, meer investeren in mentale gezondheid en verbeteren van mental health care, maar ook topics als vrouwenrechten (bv abortus), racisme vind ik belangrijk. Daarnaast zijn ook geopolitieke standpunten over bijvoorbeeld oorlog Israël-Palestina (namelijk niet Israël steunen, niet meer investeren in wapens) en pro-Europees standpunten wel belangrijk voor mij.”

Jongeren maken zich grote zorgen over de impact die de aankomende verkiezingen op hun leven kunnen hebben. Niet minder dan 41 van de respondenten (64%) die hun bezorgdheden toelichten in een open veld, vermelden hier expliciet extreemrechts en de gevolgen als zij aan de macht zouden komen als een grote bezorgdheid. Jongeren antwoorden met opvallend uitgebreide stellingen en halen heel concrete voorbeelden aan van rechten waarvan ze bang zijn dat die zullen worden afgenomen. 19% vergelijkt met voorbeelden uit buurlanden. Een jongere verwoordde het als volgt: “Ik ben bang dat de rechtse partijen in trend met de Poolse, Hongaarse of Amerikaanse regering steeds meer anti-LGBTQIA+ standpunten zullen innemen en implementeren, waaronder het afnemen van rechten zoals huwelijk, maar ook gezondheidszorg voor trans jongeren.” Veel jongeren verwijzen ook naar de recente verkiezingsuitslag in Nederland als een belangrijke bron van bezorgdheid. In 2023 behaalde de radicaal-rechtse Partij voor de Vrijheid (PVV) daar een grote verkiezingsoverwinning.

Jongeren zijn zich er sterk van bewust dat LGBTQIA+ rechten niet gegarandeerd zullen zijn in de toekomst. 41% geeft aan schrik te hebben dat er aan hun rechten geknabbeld gaat worden, en rechten teruggeschroefd gaan worden. Een respondent wijdt uit over hun bezorgdheid:

“Ik ben bezorgd dat Vlaams Belang de verkiezingen zou winnen en het Cordon Sanitaire zal worden verbroken. Met als gevolg dat transzorg die nu al niet optimaal is en met vooral veel te lange wachtrijen nog meer zal achteruitgaan. Ik ben bang dat de bevolking nog meer verdeeld zal geraken en homofobie onder zo een regering meer door de vingers zal worden gezien en onze basisrechten niet ten strengste verdedigd zullen worden maar zelfs in gevaar zullen komen. Niet over LGBTQ in scholen meer kunnen praten tot misschien beperkingen zelfs op bepaalde symbolen als de pride flag in scholen ben ik zeker bang voor. En dat het zo zal beginnen maar dit soort absurde wetten zich zelfs uitbreiden buiten het idee van 'kinderen beschermen' en onze basisrechten in gevaar komen.” 

Ook (angst voor) de toekomst van LGBTQIA+ ouderschap komt vaak terug. Er is tevens angst rond het inperken van trans rechten (14%): “Ik hoop in eerste instantie dat de politieke situatie voor trans en genderdiverse personen hier niet evolueert volgens dezelfde trend als in het VK en de VS.”

Niet iedereen deelt deze bezorgdheden. Sommigen hebben vertrouwen in de standvastigheid van de verworven LGBTQIA+ rechten. Een deelnemer schreef: “Laat ons hopen dat verworven rechten ongeschonden blijven. Politiek is één zaak, maar ik heb er vertrouwen in dat België (dat op veel vlakken ongelooflijk achterop hinkt) een ongelooflijk sterk netwerk heeft als het op LGBTQIA+ rechten aankomt. Zelfs al komen partijen aan de macht die de rechten op losse schroeven willen zetten geloof ik nooit dat ze door alles en iedereen goedgekeurd zullen worden.” 

Toch blijft angst voor toenemend fysiek, verbaal of emotioneel geweld en een verminderd veiligheidsgevoel bij 1 op de 4 respondenten terugkomen. De bezorgdheden reiken zelfs verder dan ‘alleen’ onze eigen gemeenschap. Net zoals de motivatie voor velen uiteenlopend is, is dit ook hier het geval. Migratie, racisme, rechten voor andere minderheidsgroepen: allyship is belangrijk voor LGBTQIA+ jongeren. Een respondent gaf aan dat ze hun hart vasthoudt voor verdere polarisatie in onze samenleving, alsook in onze eigen community.

Soms spreken politici zich individueel uit over bepaalde issues, al dan niet tegen hun eigen partijprogramma’s. Ook stemmen partijen toch niet helemaal zoals ze eerder beloofden (woops!). Daarom vroegen we de jongeren waar ze het meeste belang aan hechten als ze hun stemkeuze maken: partijprogramma's, individuele politici, tussenkomsten van politici in het parlement of eerder stemgedrag van partijen over LGBTQIA+ thema's.

Meer dan 1 op 3 vindt het partijprogramma de belangrijkste leidraad, maar iets minder dan 1 op 3 hecht ook veel belang aan het stemgedrag van de partijen in het verleden omtrent LGBTQIA+-zaken. Daarom gaan we in onze komende artikelen voornamelijk de partijprogramma's en eerder stemgedrag toelichten. We houden dus geen rekening met de mening van individuele politici en tussenkomst van individuele politici in het parlement. Dit neemt niet weg dat 4 op 5 van de jongeren ook veel belang hechten aan wat individuele politici over LGBTQIA+-zaken zeggen, hoewel ze minder belang hechten aan de ingediende wetsvoorstellen van ministers. Daarnaast vindt ruim de meerderheid van de jongeren het belangrijk hun eigen en andere LGTBQIA+-identiteiten weerspiegeld te zien in de partijprogramma’s. Bijna de helft vindt het ook belangrijk dat partijen mensen met een zichtbare LGBTQIA+-identiteit hebben. Meer rolmodellen? Yes, please!

We vroegen onze respondenten tevens om acht thema’s te rangschrikken volgens belangrijkheid, die çavaria in hun eisenpakket voor de politiek heeft opgenomen: onderwijs, werkomgeving, welzijn, familie en directe omgeving, buitenlandsbeleid, geweld en discriminatie, asiel en migratie, en beleidsstructuur. Het merendeel van de jongeren plaatste geweld en discriminatie op de eerste plek, nipt gevolgd door welzijn en onderwijs. Het is wel belangrijk om mee te geven dat de inhoud van de thema's niet altijd even duidelijk was voor de jongeren. Zo merkte enkelen op dat ze niet wisten wat beleidsstructuur inhoudt, wat niet werd uitgelegd. Dit kan verklaren waarom het op de laatste plaats staat.

Wat nu?

Çavaria gaat partijprogramma’s screenen op basis van hun eisenpakket voor politiek, zowel op Vlaams, federaal en Europees niveau. We zullen hieruit de zaken halen die jullie als belangrijk hebben aangeduid in deze bevraging, zodat jullie deze snel en toegankelijk gebundeld kunnen terugvinden op onze website en sociale media. Meer bepaald zullen we focussen op de thema’s geweld en discriminiatie, welzijn en onderwijs. Zelf zullen we ook het stemgedrag van de afgelopen legislatuur van partijen op federaal en Vlaams niveau nagaan, voor het Europees niveau zullen we hiervoor doorverwijzen naar Forbidden Colours.

Onder de motorkap: wie oh wie heeft onze bevraging ingevuld? 

In totaal vulden 79 jongeren onze enquête in, waarvan het grootste deel uit Vlaanderen of Brussel komt (99%). De gemiddelde leeftijd was 21 jaar, waarvan de jongste 14 jaar en de oudste 30 jaar. Voornamelijk cis vrouwen (33%) namen deel, gevolgd door trans mannen (25%) en non-binaire personen (18%). Ook de andere genderidentiteiten werden bereikt, maar in kleinere aantallen. Onder de respondenten bevonden zich ook 6% intersekse personen. Wanneer we peilen naar hun seksualiteit valt het op dat 29% van onze respontenten zich als biseksueel identificeert. Dit is niet verrassend, aangezien biseksuele personen de grootste subgroep is binnen de LGBTQIA+ gemeenschap, maar ook eveneens de meest onzichtbare. Samen met panseksuele personen maken ze 39% van onze respondenten uit die zich aangetrokken voelen tot hun eigen en minimaal 1 andere genderidentiteit. 22% van de mensen die onze bevraging invulden, verkiezen de term ‘queer’, 17% identificeert zich als lesbisch. Homo’s representeren 11% van de respondenten, aseksuelen 4%.

We hebben ook gepeild naar de migratieachtergrond van onze respondenten. 99% is zelf in België geboren. Wanneer we een generatie verdergaan, zien we dat bij 92% van de respondenten de ouders in België geboren zijn. Wel heeft 14% minstens één grootouder die in het buitenland geboren is.

Wie zijn we?

We zijn de Werkgroep Politiek van Wel Jong (ja, we zoeken nog steeds een naam die fancy'er klinkt!): Dorina (zij/haar), Margo (zij/haar), Remus (hij/hem, die/hun) en Renee (zij/haar)! We willen onszelf en anderen bekender doen worden met de politiek - die ons tenslotte allemaal aan belangt!